Yıllar boyunca teknoloji ve inovasyonun simgesi haline gelen Tesla, şimdi tarihinin en çalkantılı dönemlerinden birini yaşıyor. 2024’ün ilk çeyreğinde Tesla satışları %13 oranında azaldı. Bu, şirketin bugüne kadar kaydettiği en büyük düşüş olarak kayıtlara geçti. Otomobil devinin bu üç aylık dönemde 336.681 araç teslim ettiği açıklandı; bu rakam, geçen yılın aynı dönemine göre 50 bin daha az.
Bu düşüşün tek nedeni ekonomik ya da teknolojik değil. Perdenin arkasında, şirketin yüzü haline gelen CEO’su Elon Musk’ın politik çıkışları, sosyal medya tartışmaları, protestolar ve dünya genelindeki rekabetin sertleşmesi yatıyor.
Musk’ın Gölgesinde Sarsılan Bir Marka
Tesla'nın sorunları yalnızca satış grafiklerinde değil, kamuoyundaki imajında da kendini gösteriyor. Elon Musk’ın son dönemdeki açıklamaları, özellikle liberal kesimler tarafından tepkiyle karşılandı. ABD'de yapılan kamuoyu yoklamalarına göre, halkın sadece %35’i Musk hakkında olumlu düşünürken, %53’ü olumsuz görüş belirtiyor. Bu oranlar, onu ABD siyasetinde oldukça tartışmalı bir figür olan Başkan Yardımcısı adayı JD Vance’ten bile daha az sevilen biri haline getiriyor.
Musk'ın bu imajı, doğrudan Tesla’ya da yansıyor. Özellikle çevreci ve teknolojiye duyarlı tüketicilerin yoğun olduğu "mavi eyaletlerde", yani Demokratların güçlü olduğu bölgelerde Tesla’ya olan ilgi gözle görülür biçimde azalıyor. 2023'te bu eyaletlerde mevcut Tesla sahiplerinin %72’si yeniden Tesla satın alırken, 2024 sonunda bu oran %65’e düştü.
Şirketin yaşadığı bu sarsıntı, sadece sosyal medya fırtınalarıyla sınırlı değil. Son dönemde ABD genelinde bazı Tesla galerileri protestolara sahne oldu. Vandalizm olayları yaşandı; Tesla araçları ve şarj istasyonları zarar gördü. Tesla bu olaylara dair resmi açıklama yapmasa da, bazı müşterilerin bu gerilim ortamı nedeniyle araç almaktan vazgeçtiği konuşuluyor.
Üretimde Duran Bantlar, Gözden Düşen Modeller
Elektrikli araç devi yılın ilk çeyreğinde Model Y araçlarında yapılan güncellemeler nedeniyle dört büyük fabrikasında üretimi birkaç haftalığına durdurdu. Bu da teslimatların yavaşlamasına sebep oldu. Şirketin açıklamasında bu geçici duraklamaya değinildi ancak satışlardaki düşüşün asıl nedenleri arasında Musk’ın şirket dışı faaliyetleri ve genel marka algısındaki zedelenme öne çıkıyor.
Analist Dan Ives, yatırımcılara gönderdiği bir notta bu tabloyu açık şekilde özetledi:
“Zaten zor bir çeyrek olacağı belliydi, ama bu kadar kötü olacağını kimse beklemiyordu. Bu çeyrek, Musk’ın Tesla’ya verdiği zararın açık bir örneği oldu. Tesla, şu an bir marka krizinin tam ortasında.”
Trump İlişkileri Endişe Yaratıyor
Tesla hisseleri, Musk'ın Donald Trump ile olan yakın ilişkilerinin siyasi avantajlar getireceği beklentisiyle Aralık 2023’te zirveye ulaşmıştı. Ancak o tarihten bu yana %44 değer kaybetti. Satış raporunun açıklanmasının ardından hisseler %2 düşse de, Politico'nun, Musk’ın Trump yönetiminde resmi bir rol almayacağına ama gayri resmi danışman olarak kalabileceğine dair haberi üzerine toparlanma gösterdi.
Dış Pazarda da Durum Parlak Değil
Firma satış verilerini ülke bazında açıklamıyor. Ancak Avrupa Otomobil Üreticileri Birliği’nin verilerine göre, 2024’ün ilk iki ayında Avrupa’daki Tesla satışları %49 düştü. Bu düşüş, kıtada genel elektrikli araç satışlarının %28 artış gösterdiği bir dönemde yaşandı. Analistlere göre, bu çelişki Musk'ın Avrupa’daki aşırı sağcı siyasi figürlere verdiği açık destekten kaynaklanıyor olabilir. Bu durum, Almanya ve Birleşik Krallık gibi büyük pazarlarda Tesla’ya yönelik muhalefeti artırıyor.
Çinli Dev BYD Zirveyi Zorluyor
Tesla'nın en büyük ikinci pazarı olan Çin’de ise durum daha da karmaşık. Çinli otomotiv devi BYD yalnızca bu çeyrekte 416.000’den fazla elektrikli araç satarak Tesla’yı geride bıraktı. BYD, sunduğu daha uygun fiyatlı modeller ve teknolojik yeniliklerle dikkat çekiyor. Şirket, sadece beş dakikalık şarjla 250 mil menzil sunabilen yeni bir sistem tanıttı ve bu açıklama, elektrikli araç sektöründe büyük yankı uyandırdı.
Tesla her ne kadar yıl bazında küresel satış liderliğini bugüne dek korumuş olsa da, 2025 itibarıyla bu unvanı BYD’ye kaptırması artık olası görünüyor. Yine de Çinli üreticilerin çoğunun ABD pazarında henüz bir ağırlığının bulunmaması, Tesla için bir nebze olsun avantaj sunuyor.
Yol Ayrımında Bir Şirket
Şirket şimdi hem içeride hem dışarıda büyük bir meydan okumayla karşı karşıya. Artan küresel rekabet, Musk’ın kamuoyundaki tartışmalı duruşu ve iç politikadaki kırılganlıklar markanın geleceğini belirsizleştiriyor. Şirketin bu karanlık dönemi nasıl aşacağı ve Musk’ın Tesla üzerindeki etkisinin nasıl şekilleneceği, önümüzdeki aylarda otomotiv dünyasının en çok konuşulan konularından biri olacak gibi görünüyor.
